Με το νέο ασφαλιστικό νομοσχέδιο που έχει τον τίτλο «Ασφαλιστική Μεταρρύθμιση και Ψηφιακός Μετασχηματισμός Εθνικού Φορέα Κοινωνικής Ασφάλισης (e-ΕΦΚΑ), επέρχεται μερική αποκατάσταση των αδικιών των προηγούμενων νόμων σε συγκεκριμένες κατηγορίες ασφαλισμένων και συνταξιούχων, όχι όμως ριζικές αλλαγές στο κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα.
Πολλές αλλαγές επιβλήθηκαν ουσιαστικά εξ αιτίας των αποφάσεων 1880/2019 και 1888/2019 της Ολομέλειας του Συμβουλίου της Επικρατείας, με τις οποίες κρίθηκε ότι το σύστημα καταβολής εισφορών για τους ελεύθερους επαγγελματίες, αυτοαπασχολούμενους και αγρότες αντίκειται στην αρχή της ισότητας.
Πολλά τα δύσκολα ζητήματα που καλείται να λύσει η νέα μεταρρύθμιση. Ας τα δούμε όμως αναλυτικότερα:
Για τους αυτοτελώς απασχολούμενους, ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες υιοθετείται νέο σύστημα ελεύθερης επιλογής ασφαλιστικών εισφορών. Θεσπίζονται έξι κατηγορίες εισφορών αποσυνδεδεμένες από το εισόδημα, όπου δίδεται η δυνατότητα στον κάθε ασφαλισμένο να επιλέγει το επίπεδο των εισφορών που θα καταβάλλει. Φυσικά, η ασφαλιστική κατηγορία που θα επιλέγει θα καθορίζει μετέπειτα και το ύψος των συντάξιμων αποδοχών του. Η αποσύνδεση του εισοδήματος από την εισφορά είναι καταρχάς θετική όμως με τη ρύθμιση αυτή ευνοούνται ιδιαιτέρως όσοι έχουν πολύ υψηλά εισοδήματα, οι οποίοι θα πληρώσουν πολύ μικρότερες εισφορές και θα λάβουν την μεγαλύτερη σύνταξη από το σύστημα.
Μεγάλο «αγκάθι» στο νέο ασφαλιστικό αποτελεί η αύξηση της εισφοράς και επιβάρυνση στο 80% των ελεύθερων επαγγελματιών και αυτοαπασχολουμένων, που δηλώνουν έως 15.000 ευρώ ετήσιο εισόδημα με την καθιέρωση ενιαίας κατώτατης υποχρεωτικής ασφαλιστικής κατηγορίας. Με τη ρύθμιση αυτή επιβάλλονται αυξήσεις στη συντριπτική πλειοψηφία των ελ. επαγγελματιών και αυτοαπασχολουμένων κατά 35 ευρώ το μήνα. Αυτονόητο είναι πως μια τέτοια αύξηση θα δημιουργήσει προβλήματα στους ασφαλισμένους η πλειονότητα των οποίων αδυνατεί να καταβάλλει τις εισφορές.
Διευκόλυνση παρέχει η πρόβλεψη για τους νέους ασφαλισμένους αυτοαπασχολούμενους και ελ. επαγγελματίες με έως πέντε έτη ασφάλισης εισφοράς ύψους 136 ευρώ.
Αύξηση θα λάβει η κατηγορία των συνταξιούχων με τα νέα ποσοστά αναπλήρωσης για όσους έχουν 30 και πλέον έτη ασφάλισης. Με τη ρύθμιση αυτή αίρονται οι αδικίες του προγενέστερου νομοθετικού πλαισίου, οι οποίες δημιουργούσαν έλλειμμα ανταποδοτικότητας στις κύριες συντάξεις για όσους είχαν πολλά έτη ασφάλισης.
Αύξηση στις επικουρικές συντάξεις μέσω επιστροφής των μειώσεων που είχαν επιβληθεί με το ν. Κατρούγκαλου. Οι επικουρικές συντάξεις από 1η Οκτωβρίου 2019 θα επανέλθουν στο ύψος του ποσού που είχαν διαμορφωθεί σύμφωνα με τις ισχύουσες διατάξεις στις 31.12.2014.
Θετική είναι η ρύθμιση που απαλλάσσει σε ένα πολύ μεγάλο βαθμό τους ασκούντες παράλληλη δραστηριότητα, με μισθωτή εργασία και ελεύθερο επάγγελμα, από τη διπλή ασφάλιση και την καταβολή διπλών ασφαλιστικών εισφορών.
Αναμφισβήτητα κερδισμένοι είναι οι απασχολούμενοι συνταξιούχοι καθώς με τη νέα διάταξη θα λαμβάνουν το 70% της σύνταξής τους.
Ακατανόητη είναι η επιλογή της ελάχιστης προσαύξησης στη σύνταξη μετά τα 40 έτη ασφάλισης (0,5%).
Καταργείται οριστικά η 13η παροχή, όπως είχε θεσπιστεί από την προηγούμενη κυβέρνηση, χωρίς να υπάρχει σαφής πρόβλεψη στο νέο νομοσχέδιο για τους χαμηλοσυνταξιούχους.
Τέλος, η ψηφιοποίηση του Ε.Φ.Κ.Α. και η αναβάθμιση των ηλεκτρονικών υπηρεσιών του προς τους πολίτες, αν και θεσπίζεται με το νέο νομοσχέδιο, μοιάζει ανέφικτη.
Θα δούμε εν τέλει αν η αξία αυτής της νέας νομοθετικής πρωτοβουλίας αν και προαναγγέλλεται ως η μεγάλη ασφαλιστική μεταρρύθμιση θα είναι αυτή που προσδοκάται.